Diyarbakır Milletvekili Serhat Eren, Mezopotamya’nın kadim miraslarından biri olan Bırkleyn Mağarası’nın korunması için Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne önemli bir kanun teklifi sundu. Teklife göre, mağaranın birinci derece doğal sit alanı ilan edilmesi isteniyor.
Tarihin Kalbinde Saklı Doğa ve Kültür Hazinesi
Lice ilçesine bağlı Abalı Mahallesi’nde bulunan Bırkleyn Mağarası, Dibni Çayı’nın yer altına inip yeniden yüzeye çıktığı nadir karstik yapılardan biri olarak biliniyor. Antik metinlerde “dünyanın bittiği yer” olarak anılan mağara, hem doğal yapısıyla hem de tarihî kalıntılarıyla öne çıkıyor.
Asur kralları Tiglat-Pileser (M.Ö. 1114–1076) ve III. Salmanassar (M.Ö. 858–824) döneminden kalan çivi yazılı kabartmalar, mağaranın arkeolojik önemini gösteriyor. Bu kabartmalar, Mezopotamya seferlerinin yazılı kanıtları olmasının yanı sıra, dünyanın en eski mağara rölyefleri arasında sayılıyor.
Bilimsel ve Kültürel Değerin Kanıtları
2004 yılında Münih Üniversitesi’nden Prof. Dr. Andreas Schachner liderliğinde yürütülen yüzey araştırmaları, mağaranın Geç Neolitik Dönem’den beri kullanıldığını ortaya koydu. Çalışmalar sırasında daha önce kaydedilmemiş bir mağara yapısı da keşfedildi.
Bırkleyn, halk arasında İskender-i Zülkarneyn ile özdeşleştirilirken, Kur’an’daki Kehf Suresi anlatılarıyla ilişkilendiriliyor. Antik yazar Plinius’un mağarayı “yeraltı dünyasına geçit” olarak tanımlaması, buranın tarihsel ve mitolojik önemini daha da pekiştiriyor.
Tehditler ve Koruma Gerekliliği
Karayolları Genel Müdürlüğü’ne bağlı 8. Bölge Müdürlüğü’nün yürüttüğü kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi faaliyetleri, mağaranın doğal ve arkeolojik dokusuna ciddi zarar veriyor. Patlatmalı maden çalışmaları, çevredeki mera alanlarının kullanılmaz hale gelmesine yol açarken, bölge halkı ve STK’ların suç duyuruları da sonuçsuz kaldı.
Milletvekili Serhat Eren, “Bırkleyn başka bir kentte olsaydı çoktan turistik cazibe merkezi haline gelirdi,” diyerek koruma altına alınmasının ekonomik ve kültürel açıdan da büyük fırsatlar yaratacağını vurguladı.
Kanun Teklifi Maddeleri (Özet)
Madde 1: Bırkleyn Mağarası, 2863 sayılı yasa kapsamında birinci derece doğal sit alanı ilan edilecek.
Madde 2: Kanun yayımıyla birlikte yürürlüğe girecek.
Madde 3: Kanun hükümleri Cumhurbaşkanı tarafından yürütülecek.
