Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yer alan Çayönü Tepesi, insanlık tarihinin en eski yerleşim alanlarından biri olarak bir kez daha dikkatleri üzerine çekti. Yaklaşık 12 bin yıl öncesine, Neolitik döneme tarihlenen kazılarda, dünyanın ilk musalla taşı olduğu değerlendirilen taş bloğu bulundu.
Kazı alanında yapılan incelemelere göre taş, “Kafataslı Yapı” olarak adlandırılan bölümde keşfedildi. Bu bulgu, Neolitik dönemde ölü gömme ve cenaze ritüellerinin sanılandan çok daha gelişmiş bir biçimde uygulandığını ortaya koyuyor.
Diyarbakır Müzesi Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, taşın cenaze törenlerinde ölülerin sergilendiği alanın bir parçası olduğunu belirterek, “Çayönü insanı, ölülerine saygı gösteren bir topluluktu. Bu taş, o dönemde cenazelerin çevresinde toplanan yakınlarının yas tutma alanı olarak da işlev görmüş olabilir” dedi.
Kazı Tarihi ve Bilimsel Çalışmalar:
Çayönü Tepesi’nde ilk kazılar 1964 yılında Prof. Dr. Halet Çambel ve Prof. Dr. Robert J. Braidwood tarafından başlatıldı. Günümüzde ise çalışmalar, Çanakkale Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığında sürdürülüyor.
Diyarbakır Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen musalla taşının bir parçası, ziyaretçilere 12 bin yıl öncesine ait ölüm ritüellerini gözler önüne seriyor. Taşın diğer kısmı ise halen kazı alanında bulunuyor.
Tarihin ilk musalla taşı olarak değerlendirilen bu keşif, insanlık tarihinin ölüm ve ritüel kültürüne dair bilinenleri değiştirecek nitelikte. Diyarbakır Müzesi, bu bulgularla birlikte Neolitik dönemin yaşam, inanç ve kültür dünyasına ışık tutmaya devam ediyor.
