Diyarbakır’da her hafta Cumartesi günleri kurulan tespih mezadı, meraklılarını sabahın ilk ışıklarıyla Çiftehan Pasajı’nda ağırlıyor. Şanlıurfa, İstanbul, Ankara ve Adana gibi illerde de geleneksel hale gelen mezat, tespih meraklılarının buluşma noktası olmayı sürdürüyor. Sağlığa iyi gelen tespihlerden antika işlemeli tespihlere kadar birçok ürün görücüye çıkarken, il dışından gelen zanaatkârlar da mezada yer alıyor.
Mezatta Eşsiz Tespihler
“Orijinal tespih Oltu ya damla kehribar olur yahut ta Osmanlı olur” diyen ve arkadaşlarının yanında hobi olarak tespih yapmaya başlayan 8 yıllık tespih satıcısı Tamer Çetin, “Diyarbakır Mezadında 8 yıldır bu mesleği yapıyorum ve başlarda hobi olarak başladım. Her mesleğin bir zor yanı vardır. Bazı tespihler özeldir ağaçlardan dökülen reçinelerden elde edilir. Bazı aşamalardan geçen reçineler zaman içerisinde denize dökülür ve ardından da kıyılara vurur, örneğin Rusya, Ukrayna, Lituanya kıyılarından çıkan taşlar toplanıp işleniyor. Gramajına ve işlenmesine göre genelde tespih ve kolye yapımında kullanılıyor” şeklinde konuştu.
Haftanın Yedi Günü Mezatlar
Haftanın yedi gününde farklı illerde olduklarını ifade eden Çetin, her bir boncuğun üzerine işlenmiş emeğe de vurgu yaptı:
“Baya emek verilmiş olan gümüş işlemeli tespihlerimiz var ama taşları orijinal mi diye baktığımızda bu değişiyor. Türkiye’de haftanın 7 günü pazarlar yapılıyor. Biz Cumartesi günü Diyarbakır’da oluyoruz ve bu pazar her hafta sabahın erken saatlerinde başlıyor ve öğleden sonra erken saatte de sona eriyor. Biz sonraki günler yakın olan Urfa, Mardin, Batman tespih mezatlarına geçiyoruz” dedi.
Farklı Pazarlar ve Dolar Bazlı Tespihler
Osmanlı gümüş işleme ve saka tespihler tezgâhların en fazla tercih edilen pahalı ürünleri arasında yer alıyor. Şu an benim tezgâhımdaki en pahalı ürün 30 bin üzerinde satışa çıkan Osmanlı gümüş işleme tespihi. 50 liradan 400 bin liraya çıkan tespihleri de bulabilirsiniz. Dolar bazında satışa çıkan tespihleri burada çok fazla bulamayabilirsiniz ama Urfa, İstanbul, Adana ve Ankara pazarlarında rahatlıkla bulabilirsiniz.
Ekonomiye Katkı Sağlayan Mezatlar
Konyalı tespih tüccarı Âdem, Diyarbakır’da kuşçuluk mesleği nasıl bağımlılık yaratmışsa tespihçilikte bazıları için aynı statüde diyerek şöyle konuştu:
“Diyarbakır’da tespihçilik yapanlarda sayıca çok fazla ama bu hobi güvercincilikten daha büyük bir hobi ve meraklısı da haliyle daha fazla. Biz bunu hobi olarak değil meslek olarak yapıyoruz. Hobi olarak bu mesleği yapanlar kaliteli tespihleri, nadir ürünleri araştırarak bulur ve her türlü ürünü biriktirir. Konya’dan geliyorum ve tüm mezatları geziyorum bu tür mezatların Diyarbakır’da yapılması şehir ekonomisi içinde önemli bir etkendir ancak Diyarbakır’daki tespih mezadı günün çok erken bir saatinde yapılıyor ve çoğu kişinin bu konudan burada tespih mezadı yapıldığından haberi olmuyor. Yetkililerin, belediyelerin bu konuda bir şeyler yapması ve mezadın erken saatte başlayarak ileriki saatlere kadar devam etmesi gerekiyor.”
Sağlığa Faydaları da Var
Son dönemlerde doğal taşların sağlık üzerine güçlü etkiler bıraktığı uzmanlarca söylenmişti. Tespih mezadına gelen tüccar Âdem Bey konuya ilişkin şunları söyledi:
“Sağlık açısından da bazı hastalıklara iyi gelen ürünler var örneğin kuka eldeki bakterileri öldürür ve yararlıdır. Çokta pahalı bir ürün değildir. Doğal damlalar var bu ürünler ise yazın eli terlettiği için az rağbet görür ancak kışın daha fazla satılır, kolyesi ve bilekliği takılır ayrıca baş ağrısına, migrene iyi gelir.”
