Diyarbakır Sur ilçesi İçkale yerleşkesinde bulunan ve 1526 yılında Hüsrev Paşa tarafından onarılan 500 yıllık Erba‘ataş (Arbedaş/Ulbetaş) Çeşmesi, yıllardır bakımsız bırakılması nedeniyle çöplerle doldu. Tarihi yapı, günümüzde kuru ve harap hâliyle adeta bir çöplük görünümü sergiliyor.
TARİHİ SU KAYNAĞI HURRİLERE DAYANIYOR
Diyarbakır’ın en eski su kaynaklarından biri olan İçkale suyu, bölgeye ilk yerleşen Hurriler döneminden beri kullanılıyor. Yüzyıllar boyunca Artuklu sarayından mahallelere, camilerden hamamlara kadar kentin su ihtiyacının büyük bölümü buradan karşılandı. Kanuni Sultan Süleyman döneminde ise suyun bir kolu, halk arasında Arbedaş veya Ulbetaş olarak bilinen tarihi havuza bağlandı. Evliya Çelebi, bu suyu “İçkale’nin değirmenlerini döndüren, kayadan çıkan mukaddes bir su” olarak nitelendirmişti.
MAHALLELERİN HAYAT KAYNAĞIYDI
Erba‘ataş Havuzu, çevredeki mahallelerin hem içme hem de günlük kullanım ihtiyaçlarını karşılıyordu. Çamaşırlar burada yıkanır, testiler doldurulur, çeşme başında sohbetler yapılırdı. Tarihi çeşme, Sur halkının yaşamında önemli bir yer tutuyordu.
SUR OLAYLARINDAN SONRA KURU KALDI
Bölgedeki düzenlemeler ve Sur olayları sonrasında çeşme tamamen kurudu. Taşları çatlamış, içi çöplerle dolmuş ve duvarları yosun tutmuş yapı, yıllardır kaderine terk edilmiş durumda.
VATANDAŞLARDAN RESTORASYON ÇAĞRISI
Bölge sakinleri, tarihi yapının bakımsız bırakılmasına tepki gösteriyor. Çeşmenin İçkale’nin kimliğinin bir parçası olduğunu belirten yurttaşlar, restorasyon yapılmasını talep ediyor:
“Burası yüzyıllarca mahallelere hayat verdi. Şimdi çöplük hâline geldi. Tarihe sahip çıkılsın, eski haline kavuşmasını istiyoruz.”
Tarihi çeşmenin son onarımı 1997 yılında Sur Belediyesi tarafından gerçekleştirilmişti.
