DİYARBAKIR- Diyarbakır'ın tarihî semti Sur'da yer alan Surp Sarkis Ermeni Ortodoks Kilisesi, 16. yüzyılda inşa edilmiş önemli bir dini yapıdır. Kilise, ayrıca Hızır İlyas Kilisesi veya Çeltik Kilisesi olarak da bilinir ve Ortodoks Ermeni topluluğuna aittir.
İlk defa 16. yüzyıl kaynaklarında adı geçen kilise, tarihî ve mimari açıdan büyük öneme sahiptir. Kilisenin yapımıyla ilgili en eski bilgilere Ğugas İnciciyan'ın 1758-1833 yılları arasında yazdığı coğrafya kitabında rastlanır. Kitapta, Surp Teotoros Ana Kilisesi'nin camiye dönüştürülmesinden sonra Surp Sarkis Kilisesi'nin mezarlığında inşa edildiği belirtilmektedir. İsviçreli tarihçi Max van Berchem'in eserinde ise 1515'lerde Osmanlı tebaası olan Amidli (Diyarbekirli) Ermenilerin bu kiliseyi inşa ettiği ve adının Surp Sarkis olduğu aktarılır. Ancak günümüze ulaşan kilise, yangınlar ve definecilerin tahribatı nedeniyle büyük zarar görmüş, geriye sadece bir kısmı kalmış ve yıkılma riskiyle karşı karşıyadır.
Kilisenin cemaati, tarihsel olarak Ermeni Soykırımı sürecinde büyük oranda azalmıştır. Bir dönem çeltik fabrikası olarak da kullanılan bu yapı, o dönemden beri Çeltik Kilisesi olarak da anılmaktadır. İçinde bir okulun da bulunduğu kilisenin mimarisi, kadınlar mahfili ve giriş katı olmak üzere iki katlıdır. Bugün, tarihî ve kültürel önemi nedeniyle korunması gereken Surp Sarkis Ermeni Ortodoks Kilisesi'nin restorasyonu ve korunması için çeşitli çabalar sürdürülmektedir.
