DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Ceylan Akça Cupolo, Kulp ilçesine bağlı Hesendin Yaylası’nda sürdürülen maden arama çalışmalarını Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine taşıdı. Cupolo, verdiği soru önergesinde özel şirketlere verilen maden ruhsatlarını ve başlatılan yol yapım çalışmalarının bölgedeki doğaya ve yerel halka etkilerini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’ye sordu.
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Ceylan Akça Cupolo, verdiği önergede şunları ifade etti:
“2023 yılında Diyarbakır’ın Kulp ilçesindeki Hesendin Yaylası’na maden arama ruhsatı verilmiş ve 2025 itibarıyla bölgede yol yapım çalışmaları başlamıştır. Söz konusu yayla, Kasor havzasında yer almakta olup 12’den fazla köyün içme suyu ve tarımsal sulama kaynağıdır. Aynı zamanda yerel halkın geçim kaynağı olan küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve yaylacılık faaliyetleri açısından hayati öneme sahiptir.
Maden arama ve altyapı çalışmaları, bölgedeki ekolojik dengeyi tehdit etmekle kalmayıp, binlerce kişinin geçim ve yaşam hakkını da riske atmaktadır. Bu nedenle, yürütülen faaliyetlerin yasal dayanağı, çevresel etkileri ve toplumsal boyutunun kamuoyuna şeffaf bir şekilde açıklanması gerekmektedir.”
Bakan Özhaseki’ye Ruhsat ve Faaliyetlerle İlgili Sorular
1. Hasandin Yaylası ve çevresinde hangi şirketlere, hangi tarihlerde maden arama ya da işletme ruhsatı verilmiştir? Bu ruhsatların kapsamı ve geçerlilik süreleri nedir?
2. Ruhsat verilen alan için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreci başlatılmış mıdır? Eğer başlatıldıysa sonuçları nelerdir ve bu sürece halkın katılımı ne düzeyde sağlanmıştır?
3. Söz konusu ruhsat sahasında yürütülen yol açma çalışmaları için Bakanlığınızdan veya ilgili kurumlardan alınmış bir izin mevcut mudur? Bu yolun kullanım amacı nedir?
4. Yayla çevresinde gerçekleşen faaliyetlerin Kasor havzasındaki su kaynakları, endemik bitki örtüsü ve tarıma elverişli topraklar üzerindeki etkilerine dair bir çevresel risk analizi yapılmış mıdır? Yapılmışsa olası etkiler nelerdir?
5. Hasandin Yaylası ve çevresindeki köylerde geçimini hayvancılık, tarım ve arıcılıkla sağlayan yurttaşların yaşam koşullarını tehdit edecek şekilde bir faaliyet yürütüldüğü iddiaları doğru mudur? Bu iddialar doğrultusunda herhangi bir sosyal etki değerlendirmesi yapılmış mıdır? Yurttaşların yaşam koşulları ile ilgili hangi önlemler alınmıştır?
6. Maden ruhsatı ve yol çalışmaları nedeniyle ormanlık alanlarda yapılan ağaç kesimi veya doğal alan tahribatına dair tespitleriniz var mıdır? Varsa nelerdir? Tahribatlara karşı alınmış önlemler nelerdir?
7. Bakanlığınız, söz konusu bölgedeki faaliyetlerin çevresel sürdürülebilirlik, biyolojik çeşitlilik ve halk sağlığı üzerindeki etkilerine ilişkin bir denetim süreci başlatmış mıdır? Başlatılmadıysa gerekçesi nedir?
8. Hasandin Yaylası ve çevresinde hali hazırda maden arama veya işletme faaliyeti yürüten şirketlerin çevreye verdikleri zararlarla ilgili Bakanlığınıza ulaşan herhangi bir tespit, şikâyet, denetim raporu veya idari işlem bulunmakta mıdır? Bu şirketlere çevre mevzuatına aykırı işlem nedeniyle uygulanan yaptırımlar var mıdır?
9. Diyarbakır ili Kulp ilçesi sınırları içerisinde şu anda kaç farklı bölgede maden arama veya işletme faaliyeti yürütülmektedir? Bu faaliyetler hangi şirketler tarafından, hangi tarihten itibaren yürütülmektedir? Ruhsat verilen sahalardaki arama/işletme faaliyetlerinin sonuçlarına ve denetim raporlarına ilişkin Bakanlığınızın elinde hangi veriler bulunmaktadır?