Diyarbakır’ın önemli simgelerinden biri olan tarihi On Gözlü Köprü, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nden çıkarılma tehlikesiyle karşı karşıya. Kentin en çok turist çeken noktalarından biri olan köprü, son dönemde işletmelerin fahiş ‘demlik çay’ fiyatlarıyla gündeme gelmişti. Ancak köprü için asıl tehlike, yüksek fiyatlar değil, çevresindeki düzensiz yapılaşma oldu.
UNESCO Raporunda ‘Kırmızı Alarm’
Dicle Nehri üzerinde yer alan tarihi köprü, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde bulunan “Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı”nın bir parçası. Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) Reaktif İzleme Misyonu’nun son raporunda, On Gözlü Köprü çevresindeki yapılaşmanın “kırmızı alarm” seviyesinde olduğu uyarısı yapıldı.
Amed Kent Koruma ve Dayanışma Platformu da acil önlem çağrısında bulunarak, köprünün çevresindeki düzensiz yapılaşmanın, kültürel mirası tehdit ettiğini vurguladı.
“Tüm kurumların kolektif akılla hareket edip çözüm üretmesi gerekir.”
Amed Kent Koruma ve Dayanışma Platformu Dönem Sözcüsü Mahsum Çiya Korkmaz, konunun asıl öneminin dünya mirası listesindeki bir alanın risk altında olması olduğunu söyledi.
Korkmaz, işletmelerin taşınması veya yıkım kararlarının kolektif akılla alınması gerektiğini belirterek şu ifadeleri kullandı:
“UNESCO’nun Dicle Nehri’ni ve Hevsel Bahçeleri’ni kırmızı listeye almasındaki en büyük sebeplerden biri de oradaki yapılaşmalardır. Bir yerin imara açık olması, sınırsız yapı yapma hakkı doğurmaz. Olayın kültürel, sosyolojik, ekonomik ve toplumsal boyutları var. En büyük gerçek, Dicle Nehri’ne kum ocakları ve işletmelerin ciddi zarar verdiğidir. Bu nedenle ilgili tüm kurumların kolektif akılla hareket edip çözüm üretmesi gerekir.”
On Gözlü Köprü’nün Tarihi ve Mimarisi
Diyarbakır’ın Sur ilçesinde bulunan On Gözlü Köprü, halk arasında “Silvan Köprüsü” olarak da bilinir. İlk yapılış tarihi kesin olarak bilinmese de, günümüzdeki hali Mervaniler döneminde 1065 yılında inşa edilmiştir.
Mimari özellikleri: 180 metre uzunluğunda, 7-8 metre genişliğinde olup on kemer gözüne sahiptir. Yöresel siyah bazalt taşından yapılmış ve Dicle Nehri’nin akışına uygun farklı boyutlarda kemerler tasarlanmıştır.
Kültürel değeri: Diyarbakır’ın simgelerinden biri olan köprü, efsaneleri, manzarası ve tarihsel önemiyle hem yerel halk hem de turistler için önemli bir buluşma noktasıdır.
