DİYARBAKIR- Diyarbakır Valiliği tarafından tescil edilen Karacadağ Pirinci, Türkiye'nin güneydoğusunda, özellikle Diyarbakır, Şanlıurfa ve Mardin illerinde üretilen bir çeltik çeşididir. Bu coğrafi işaret, yerel kültür bitkilerinin özgün lezzetini ve aromasını yansıtan Karacadağ Havzası'nda yetiştirilen özel bir pirinç türünü temsil etmektedir.
Ürün tanımı ve özellikleri
Karacadağ Pirinci, çeltiğin özenle işlenmesiyle elde edilen, mat beyaz veya açık sarı renkte soyulmuş çeltik tanelerinden oluşur. Diğer pirinç çeşitlerinden farklı olarak pişme sırasında daha fazla su çeker ve yüksek protein ile nişasta içeriğine sahiptir. Bu özellikleriyle, lezzetli ve doyurucu bir pirinç çeşidi olarak öne çıkar. Karacadağ pirincinin raf ömrü 1 yıldır.
Üretim süreci ve bitkisel özellikleri
Karacadağ Çeltiği, saçak köklü bir yapıya sahiptir ve ortalama 75-120 cm boyutlarında uzanır. Her bitkide 3 ila 7 arasında tane bağlayan salkımlar oluşur. Üretim genellikle taşlık tarlalarda serpme ekim yöntemiyle gerçekleştirilir ve sulama genellikle salma sulama ile yapılır. Hasat, biçerdöver veya orakla gerçekleştirilebilir. Tohumluk seçiminde hastalıklı, zararlı ve yabancı ot içermeyen, sertifikalı tohumlar tercih edilmelidir.
Ekim zamanı Nisan-Mayıs ayları arasındadır ve tohumluk miktarı taşlık alanlarda 10-15 kg/da, taşlıksız alanlarda 15-18 kg/da civarındadır. Sulama suyu kaynak suyu, sondaj suyu, göletler veya Dicle Nehri'nden temin edilmektedir. Gübreleme, azot, fosfor, potasyum ve çinko gübreleri kullanılarak yapılır. Yabancı ot mücadelesi kültürel, mekanik ve kimyasal yöntemlerle gerçekleştirilir. Hasat zamanı, salkımın %80'inin saman sarısı olduğu zamandır ve hasat elle (orak) veya biçerdöverle yapılır. Karacadağ çeltiğinin işlenmesiyle ilgili olarak modern teknoloji kullanılmaya başlanmış olup, kurutma, depolama ve pirince işleme süreçleri fabrikalarda gerçekleştirilmektedir. Denetimler, ilgili kuruluşlar tarafından düzenli olarak yapılır ve ürünün kalitesi kontrol altında tutulur.
Kalite ve tarla hazırlığı
Karacadağ Çeltiği'nin kalitesi, pişme sırasında su çekme kabiliyeti ve aromatik özelliklerine dayanır. Yüksek protein içeriği ve düşük nem oranı da kaliteyi artırır. Tarla hazırlığı, genellikle taşlık alanlarda yapılmakta olup önemli bir toprak işlemesine ihtiyaç duyulmaz.
Ekonomi ve bölgeye katkı
Karacadağ Pirinci, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin ekonomisine önemli bir katkı sağlar. Özel lezzeti ve üretim yöntemleriyle bölgenin tanıtımına ve ekonomik kalkınmasına destek olur.
Karacadağ Pirinci, sadece bir gıda maddesi olarak değil, aynı zamanda kültürel bir mirasın da temsilcisidir. Güneydoğu Anadolu'nun bereketli topraklarında yetişen bu özel çeltik çeşidi, bölgenin zengin gastronomi geleneğine ve tarımsal mirasına değer katar.
