DİYARBAKIR- Melik Ahmet Paşa Camii, 1587-1591 yılları arasında yapılmış olup, zaman içinde çevresel değişikliklere uğramış ve 2008'de kapsamlı bir onarımdan geçmiştir.
Diyarbakır'ın önemli tarihi eserlerinden biri olan Melik Ahmet Paşa Camii, 1587-1591 yılları arasında Diyarbakırlı Melik Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Yapı, aslen Mimar Sinan'ın eseri olarak bilinse de Mimar Sinan'ın diğer yazmalarında bu yapıya dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Caminin batısına bitişik olan meşrutanın kapısı sonradan kapatılmış ve yerine betonarme bir yapı inşa edilmiştir. Ayrıca, caminin çinileri zaman içinde onarım görmüştür. Ancak çevresindeki konak ve medrese günümüze ulaşamamıştır. Yapı, 2008 yılında kapsamlı bir onarım geçirmiştir.
Melik Ahmet Paşa Camii, dikdörtgen planlı ve merkezi kubbeli bir yapıdır. Ana kubbe dört ayakla taşınmakta ve tromplarla geçiş sağlanmaktadır. Harim mekânının boyutları yaklaşık 11,2 x 21 m'dir ve zemin kotundan yaklaşık 2,7 m yüksektedir. Ticari birimler ve müftülük ofisi gibi mekanlar da bulunan yapı, zemin ve birinci kat olmak üzere iki katlıdır. Ana duvarlarının kalınlığı yaklaşık 1,4 m olan caminin çevresinde tonozlu geçitler ve pencere dizileri bulunmaktadır. Minare, kuzey cephesinin önünde harime ulaşmayı sağlayan merdivenlere bitişik bir konumda yer almaktadır.
Ancak zamanla, cami çevresindeki dokuda büyük değişiklikler yaşanmıştır. Ticari birimlerin eklenmesi, betonarme yapıların inşası ve diğer yapılardan geriye pek bir şey kalmaması, koruma konusunda zorluklar yaşanmıştır. Caminin içindeki çiniler büyük oranda korunmuş olsa da minareden bazı çinilerin kaybolduğu görülmüştür. Bununla birlikte, camideki süsleme ve bezeme ögeleri yenilenmiştir.
Melik Ahmet Paşa Camii, tarihi ve mimari önemiyle korunması gereken bir yapıdır. Ancak çevresel etmenler ve modernizasyon çalışmaları, yapı üzerinde bazı değişikliklere neden olmuştur.
