Diyarbakır’ın Sur ilçesinde 2015’teki çatışmalar sonrası evleri yıkılan yurttaşlar, aradan geçen 10 yıla rağmen konutlarına kavuşamadı. Surlular, belirsizliğin sona ermesini ve evlerinin kendilerine teslim edilmesini istiyor.
Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesinde, 2015 yılında ilan edilen sokağa çıkma yasaklarının ardından başlayan yıkım ve yeniden inşa süreci, aradan geçen 10 yıla rağmen tamamlanmadı. Evleri yıkılan ya da ağır hasar alan yurttaşlar, yıllardır süren bekleyişin son bulmasını talep ederek yetkililere çağrıda bulundu: “10 yılda bir şehir yeniden kurulur, bizim evlerimiz neden teslim edilmiyor?”
Sur’da yıkımın bilançosu ağır
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Sur’da, Aralık 2015’te ilan edilen yasaklar Cevat Paşa, Dabanoğlu, Fatihpaşa, Hasırlı, Savaş ve Cemal Yılmaz mahallelerini kapsadı. Yasakların ardından başlatılan yıkımlarla birlikte sokaklar ve mahalle dokusu büyük ölçüde ortadan kaldırıldı. Aralarında cami, kilise, konak ve hamamların da bulunduğu en az 4 bin yapının yıkıldığı belirtiliyor.
Tek tip yapılar, geri dönmeyen hayatlar
Yıkımların ardından bölgede avlulu, çevresi kapalı ve tek tip mimariye sahip konutlar inşa edildi. Ancak birçok Surlu, bu yapılara geri dönemedi. Göç etmek zorunda kalan yurttaşların bir kısmına TOKİ konutları ya da para teklif edilirken, maddi durumu yetersiz olan aileler kent dışına yönlendirildi. Doğup büyüdükleri mahallelere dönmek isteyenler ise hâlâ bekliyor.
“Yaşadıklarımızı unutmadık”
Evleri yıkılan ailelerden Aydın ailesi de sürecin mağdurlarından. O dönem yaşananları anlatan Sedat Aydın, çatışmalar sırasında ağır silahların kullanıldığını ve evlerinin hedef alındığını söyledi.
“Bahçemizde bomba atar kovanları vardı. Kapı pencerelerimiz kırılmıştı. Çoluk çocuk kışın saatlerce sokakta bırakıldık. Baskılar artınca buradan çıkmak zorunda kaldık.”
18 kişilik aile 10 yıldır kirada
Aydın, annesi, kardeşleri ve çocuklarıyla birlikte 18 kişilik ailenin hâlâ kirada yaşadığını belirtti. Evlerinden çıkarken gözaltına alındıklarını, günlerce haber alamadıklarını ifade eden Aydın, “10 yılımız geçti ama evimiz hâlâ bize teslim edilmedi” dedi.
Evlerini polis eşliğinde görebildiler
Çatışmaların sona ermesinin ardından evlerini ancak özel harekât polisleri eşliğinde görebildiklerini söyleyen Aydın, gördükleri manzaranın “insanlık dışı” olduğunu dile getirdi. Yasakların uzatılma nedeninin ise yaşananların izlerini ortadan kaldırmak olduğunu savundu.
“Evler sahipsiz kaldı”
Aydın, evlerin uzun süredir sahipsiz bırakıldığını belirterek şunları söyledi:
“Evimiz harabe halde. Fuhuş, uyuşturucu ve alkol mekânına dönmüş. Devlet ya evimizi yapsın ya da bu haliyle bize teslim etsin.”
Yüksek kira yükü, destek yok
Evine 10 yıldır giremediğini söyleyen bir diğer yurttaş Hacı Kartal ise aylık kira giderinin 30 bin TL olduğunu, buna rağmen herhangi bir kira desteği almadıklarını belirtti.
“Para ya da yardım istemiyoruz. Tek isteğimiz evimizin yapılıp bize teslim edilmesi.”
Kaçak kazı iddiası
Kartal, evinde izinsiz kazı yapıldığını öne sürerek, neredeyse her gün evini kontrol ettiğini söyledi. “10 yılda bir şehir yıkılıp yapılır ama bir ev teslim edilemiyor” diyerek tepkisini dile getirdi.
Surluların ortak talebi net
Sur’da evleri yıkılan yurttaşların ortak talebi, 10 yıldır süren belirsizliğin sona ermesi. Surlular, evlerinin bir an önce kendilerine teslim edilmesini ve yaşadıkları mağduriyetin giderilmesini istiyor.
