Diyarbakır ve çevresinde Osmanlı dönemine ait tahrir defterlerinde geçen mezra adları, bölgenin tarihî, coğrafî ve kültürel izlerini yansıtıyor.
Bu yerleşimlerin adlandırılmasında kişi isimlerinden doğa unsurlarına, renklerden yapılar ve dinî yaşama kadar birçok etkenin rol oynadığı görülüyor.
Özellikle “viran” ifadesiyle anılan mezraların, önceden iskân edilmiş ancak zamanla terk edilmiş veya harap olmuş yerleşim yerlerini tanımlamakta kullanıldığı kaydediliyor.
ETNİK VE SOSYAL KİMLİKLERİ YANSITAN MEZRA ADLARI
Mezralarda boy, oymak ve topluluk adlarına da yer verildiği yer alıyor.
Kengerlü, Millü Viran, Berazî, Eymürlü gibi adlar, yerleşimlerin etnik ve sosyal geçmişi hakkında bilgi sunduğu kaydediliyor.
DİNÎ VE MİMARİ YAŞAMIN İZLERİ
Bazı mezra adlarının, dinî hayatı ve yapıları da yansıttığı ifade edilerek, Ziyaret, Şeyh Mahmud Viranı gibi örneklerin, geçmişteki inanç sistemleri ve mimarî izlerle ilişkili olduğu belirtiliyor.